Ceramika naczyniowa

Poprzez porównanie ceramiki naczyniowej z Altavilla Milicia z innymi zespołami naczyń średniowiecznych pochodzących z Sycylii uzyskano informacje dotyczące ich chronologii i powiązań przestrzennych. Dzięki tym informacjom oraz porównaniu zespołów naczyń z różnych faz chronologicznych kościoła można oszacować czas, w którym kościół został wybudowany i w którym zaprzestano go użytkować.

W ciągu wszystkich dotychczasowych sezonów badawczych odnaleziono łącznie 24739 ułamków ceramiki naczyniowej. Silne rozdrobnienie materiału ceramicznego (odnotowano ponad 70% fragmentów o średnicy mieszczącej się w przedziale od 2 do 5 cm) i zaobserwowane ślady erozji na niektórych skorupach uniemożliwiają dokładne zinterpretowanie cech technologicznych oraz odtworzenie form naczyń, dlatego określenie ich chronologii czasem jest wręcz niemożliwe. Opracowano jedynie 18482 skorupy, co stanowi ~75% całego zbioru.

W najstarszej fazie I, poprzedzającej powstanie kościoła, formowały się warstwy (US 11; US 16) zastane przez budowniczych. Najstarszą warstwą związaną z fazą I jest warstwa 16, ciemnobrązowa gleba znajdująca się nad skałą macierzystą, o miąższości 10-20 cm. Odnotowano również warstwę, która uformowała się w wyniku wietrzenia skały (US 11). Stanowiła ona podłoże działań związanych z budową kościoła i użytkowaniem cmentarza.
W tych warstwach ceramika naczyniowa występowała bardzo nielicznie (67 fragmentów) i datowana była głównie na okres późnorzymski. Nie towarzyszyły jej kości zwierzęce ani pozostałości architektoniczne.

W późniejszej fazie II, która była związana z okresem budowy i funkcjonowania kościoła odnaleziono małą ilość ceramiki naczyniowej (jedynie 293 fragmentów, co stanowi ~1,5% wszystkich opracowywanych skorup), co świadczyć może, że kościół pełnił wtedy rolę sakralną. Charakter fragmentów naczyń – grubość ścianek powyżej 4 mm; brak wystroju powierzchni; szkliwo tylko po wewnętrznej stronie naczynia; brak ornamentu – świadczyć może z większym prawdopodobieństwem o ich funkcji użytkowej niż dekoracyjnej. Poprzez wskazanie analogii można najstarsze zabytki ceramiczne datować na XII-XIII wiek (ceramica schiarita). W warstwach tej fazy po raz pierwszy pojawiają się okruchy zaprawy wapiennej.

W młodszej fazie III zwiększenie ilości ceramiki naczyniowej oraz obecność kości zwierzęcych wskazuje na zmiany sposobu użytkowania terenu od końca wieku XIII-XIV. Ruiny klasztoru italo-greckiego przylegającego od południa do kościoła Santa Maria di Campogrosso były zasiedlane i użytkowane przez przypadkowych mieszkańców (wędrowcy, rabusie etc.) Ceramika naczyniowa pochodząca z tego okresu jest silnie rozdrobniona, o czym świadczą średnice zachowanych fragmentów (oscylujące od 1-5 cm). W najmłodszych warstwach odnaleziono najwięcej fragmentów ceramiki naczyniowej. Naczynia są bardzo różnorodne. Były wypalane w różnej atmosferze, o czym świadczy zarówno różnorodność barw przełamów jak i sam sposób wystroju powierzchni naczyń (protomaiolica, maiolica, ceramica pisana, ceramica valenciana, ceramica con decorazione in bruno e verde). Odnotowano aż kilkadziesiąt typów ornamentu. Jest to więcej niż w starszych warstwach, w których przeważał ornament karbowany oraz malowany w postaci linii poziomych, pionowych czy falistych. Różnorodność naczyń wiąże się z faktem, że pojawiły się one tu raczej przypadkowo i nie wiązały się jak poprzednio z gospodarką klasztoru italo-greckiego, dla którego wiele naczyń było dostarczone z własnych warsztatów, co było odzwierciedlone przez większą jednolitość zbioru.

Monety

W trakcie prac wykopaliskowych odnaleziono 99 monet o drobnych nominałach, wybitych z brązu lub bilonu (srebra niskiej próby). Najstarsza z monet datowana jest na pierwszą połowę XII wieku, najmłodsza zaś na wiek XVII.

Znaleziska pochodzą z wykopów zlokalizowanych wzdłuż ściany południowej kościoła, w których odsłonięto pozostałości cmentarza przykościelnego; z wykopów znajdujących się wewnątrz budowli, w nawie głównej; oraz z wykopów, które usytuowane były poza obszarem cmentarza. Siedemdziesiąt cztery monety są wciąż w trakcie oczyszczania i konserwacji. Ich pierwotny stan zachowania umożliwił jednak określenie ogólnej chronologii większości okazów, bez podania danych o emitencie, czy lat emisji. Dalsze informacje wkrótce.